Mao Trạch Đông là một lãnh tụ kiệt xuất của Đảng CSTQ, một nhân vật lịch sử nổi bật của lịch sử Trung Quốc cận đại, người đã có công thống nhất và bành trướng để đưa Trung Quốc từ vai trò của một quốc gia nhược tiểu, chia rẽ và phân tán với các cuộc nội chiến đẫm máu triền miên trở thành một cường quốc như hiện nay. Nhưng đằng sau con người quỷ quyệt và vĩ đại ấy còn nhiều điều bí mật mà chúng ta nhiều người còn chưa biết.
*
Sau
ngày lễ Tháng Mười, chúng tôi lại tháp tùng Mao đi kinh lý miền Nam.
Mùa lúa đang đến. Trên cánh đồng mênh mông chúng tôi chỉ thấy toàn là
đàn bà và em bé gái. Lực lượng lao động chính đã bị động viên làm việc
trong các “lò luyện kim sau hè” của Mao. Các trạm tin tức được thành
lập trong các công xã để công bố những tin tốt lành về cả sản xuất nông
nghiệp lẫn sắt thép. Tự nhiên tôi cảm thấy thắc mắc làm thế nào mà
Trung Quốc lại chuyển hóa một cách mau lẹ đến thế. Một buổi tối trên
chuyến xe lửa, tôi và Lâm Khắc chia xẻ tâm sự chung về những biến chuyển
kinh tế, Lâm Khắc nói cả nước Trung Hoa đang diễn một vở kịch nhiều
màn mà khán giả và cũng là đạo diễn là Mao Trạch Ðông.
Các
bí thư đảng địa phương ra lịnh xây dựng lò đúc dọc hai bên đường xe
lửa mà Mao hay qua, phụ nữ thì phải ăn mặc sặc sở hai màu xanh đỏ. Tại
tỉnh Hồ Bắc, viên bí thư tỉnh còn thậm chí chỉ thị nông dân để dời cả
những thửa ruộng nằm sâu trong làng ra sát đường rầy xe lửa để gây cho
Mao cái ấn tượng là mùa màng đang dư dã. Lúa được trồng quá sát với
nhau đến nỗi dân địa phương phải đặt quạt điện bốn góc ruộng để thổi
không khí vào cho thông, nếu không thì lúa sẽ chết. Lâm Khắc nói với
rằng con số thống kê lúa gạo đều là con số giả vì không có đất nào có có
thể thu hoạch được mỗi mẫu 20 hay 30 ngàn cân thóc. Còn đồ đạc sản
xuất từ những “lò luyện thép sau hè” đều trở thành vô dụng. Sắt thành
phẩm mà chúng tôi thấy ở An Huy được khoe là thành phẩm của công xã
theo Lâm Khắc thì chúng chẳng qua là sắt thật mang đến từ nhà máy luyện
kim hiện đại. Báo chí thì in theo lệnh cấp trên và dĩ nhiên là đăng
đầy tin xạo. Thật vậy, nếu tờ Nhân Dân Nhật Báo mà đăng thì ai dám cho
đó là tin giả.
Nếu
Lâm Khắc nói thật thì chẳng lẻ chưa một ai báo cáo sự thật với Mao hay
sao ?. Những cố vấn của Mao đâu hết rồi ? Những người như Ðiền Gia
Anh, Hồ Kiều Mộc, Trần Bá Ðạt, Vương Kính Tiên, Lâm Khắc, ngay cả Chu
Ân Lai đâu mất rồi ? Nếu họ biết sự thật tại sao họ lại không báo cáo
lên Mao ? Nhưng tôi không thấy bất cứ ai nói lên điều gì.
Từ
những buổi trao đổi trò chuyện giữa tôi và Mao, tôi nghi ngờ rằng Mao
có thể không biết một cách chính xác những gì đang xảy ra. Ðiều Mao
nghi ngờ không phải là những con số thống kê ma nhưng lo ngại việc nhiều
người đang cho rằng chủ nghĩa Cộng Sản đang tới trong tầm tay. Mao
không nghĩ vậy, ông ta nói với tôi “Dĩ nhiên Công Xã là một cái mới
nhưng phải cần làm rất nhiều để biến chúng thành những cơ chế thịnh
vượng được. Nhiều cán bộ nóng lòng muốn đẩy mạnh lên chủ nghĩa Cộng Sản,
đây là vấn đề mà chúng ta phải đối đầu”.
Khi
Mao triệu tập hội nghị trung ương và các lãnh đạo cao cấp địa phương
tại Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam thì phong trào vẫn còn rất mạnh. Theo Mao
thì Bước Tiến Nhảy vọt và Công Xã Nhân Dân phải được xác định lần nữa.
Ðối với sự chuyển tiếp lên chủ nghĩa Cộng Sản thì cần phải kiên trì.
Nông dân hiện đang làm việc quá sức họ. Cán bộ các cấp phải chú ý đến
sự an nguy của quần chúng. Mấy tháng trước Mao ra sức động viên cán bộ
để lao vào hoạt động bây giờ thi Mao lại ráng để giảm bớt đà lại. Mao
trong giai đoạn nầy cũng chẳng e dè kiêng nể gì ai. Hằng đêm Mao và cô y
tá của y xuất hiện công khai trong những buổi dạ vũ, tôi cũng biết cô y
tá nầy đã ở lại đêm với Mao.
Ðoàn
quân chí nguyện Trung Quốc cuối cùng vừa từ Bắc Hàn trở về và Ðoàn Văn
Công thuộc binh đoàn thứ 20 được chính Mao đích thân chào đón. Hàng
chục cô gái trẻ măng quấn quít chung quanh Mao, tranh giành nhau để
được nhảy với Mao. Tôi còn nhớ một cô gái trẻ nhảy nhịp nhàng với Mao,
càng lúc càng trở nên dạn dĩ hơn, dựa người vào Mao theo nhịp múa. Mao
hẳn nhiên cũng vui mừng thích thú và thường ở lại cho đến 2 giờ sáng.
Sau
Hội nghị Trịnh Châu, tôi tháp tùng Mao sang Vũ Hán bằng xe lửa. Tại Vũ
Hán Mao triệu tập Hội nghị Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng thứ sáu.
Trong hội nghị nầy, Mao chính thức từ chức Chủ Tịch Nhà Nước nước Cộng
Hòa Nhân Dân Trung Quốc. Nhưng Mao chỉ từ bỏ chức vị chủ tịch để trở nên
một hoàng đế. Mọi quyền lực vẫn còn tập trung trong tay Mao.
Sau
vài ngày được phép Mao cho về thăm gia đình, tôi trở lại thì hội nghị
sắp sử bế mạc. Trong buổi tiệc chiêu đãi dành cho đại biểu cao cấp của
đảng, tôi lại một lần nữa được nghe những lời tâng bốc. Chu Ân Lai
tuyên bố “Ðồng chí Trần Bá Ðạt có lần đã nói một ngày trong một chủ
nghĩa xã hội thật sự sánh bằng hai mươi năm trong một xã hội không Cộng
Sản. Hôm nay chúng ta mới thấy được năng suất mạnh mẻ đó”. Kha Khánh
Thi cũng phát biểu đúng theo nhịp ” Thật là sai nếu nói rằng không ai
có thể có những thành tựu vượt qua được Karl Marx, có phải chúng ta đã
qua mặt Marx cả trong lý thuyết lẫn ngoài thực tế đó sao “. Rồi ngay
sau đó có người phê bình cả Liên Xô “Nhiều thập niên trôi qua, Liên Xô
đã cố gắng thiết lập một cơ chế tiến bộ trong phát triển xã hội nhưng
họ hoàn toàn thất bại. Chúng ta đã hoàn thành mục tiêu trong vòng chỉ
mười năm”. Ðêm đó mọi người thay phiên nhau nâng chén chúc mừng. Mao dù
rất ít uống cũng đã uống khá nhiều, mặt mày đỏ gay.
Sản
xuất nông nghiệp vụ mùa thu theo thống kê là cao nhất trong lịch sử
nhưng giữa tháng 12 thì thực phẩm bắt đầu khan hiếm trầm trọng. Tai họa
bị che đậy trong nhiều tháng bắt đầu lộ diện. Trong những gia đình
trung bình thịt cá đã biến mất, rau cải cũng hiếm hoi dần. Thực tế thì
quá nhiều điều đã đi lạc đường. Mùa màng không ai gặt. Lao đông chính bị
đưa đi sản xuất sắt thép, đàn bà trẻ con thì không đủ sức gặt đành
phải đứng nhìn lúa rả mục trên đồng. Nhiều người bắt đầu chết đói.
Ðể
giảm thiểu tổn thất và tiết kiệm thực phẩm. Các Công Xã thông báo rằng
mùa màng bị thất thu là do thiên nhiên. Tình trạng tại các lò đúc cũng
tệ hại không kém. Than đá không đủ để đốt lò nên dân chúng phải tận
dụng cả gỗ, bàn ghế và giường chiếu. Nhưng những đồ làm được thì hoàn
toàn vô dụng. Mao nói rằng Trung Quốc chưa bước vào chủ nghĩa Cộng Sản
nhưng một số cơ cấu theo kiểu Cộng Sản đã hình thành. Quyền tư hữu đã bị
xóa bỏ bởi vì tài sản tư nhân đã bị trưng dụng để xử dụng trong các lò
đúc. Những lời phê bình manh nha nhắm vào Mao đã bắt đầu.
Ngày
26 tháng 12, Mao và bộ tham mưu của ông dừng lại ở Quảng Châu nhân dịp
sinh nhật lần thứ 65 của Mao. Bí Thư thứ nhất Quảng Ðâu là Ðào Trú tổ
chức một tiệc mừng sinh nhật thật lớn nhưng Mao từ chối tham dự, viện
cớ “khi tôi còn nhỏ thì rất thích tổ chức sinh nhật, nhưng bây giờ mỗi
lần sinh nhật đến có nghĩa là già thêm một tuổi, trưởng thành hơn và
cũng gần ngày chết hơn một năm”. Tôi nghĩ Mao không muốn xuất hiện vì
cảm thấy bị mất sĩ diện. Chính sách “Bước Tiến Nhảy Vọt” đã không đem
lại kết quả như Mao muốn và y đang cố tình tìm hiểu lý do. Suốt đêm sinh
nhật, Mao nằm trên giường. Mao dặn tôi về báo cáo ông ta biết về buổi
tiệc sinh nhật của ông ta nhưng tôi uống khá say, về tới nhà là lăn
đùng ra ngủ quên mất việc phải đi báo cáo với Mao.
Lý
Ngân Kiều đánh thức tôi dậy ngay nửa đêm để lên đường đi Bắc Kinh.
Giang Thanh không ngủ được. Bà ta thức dậy rất sớm để chỉ thị cô y tá
đưa bà ta thêm một viên thuốc ngủ nhưng tìm mãi từ phòng trực đến phòng
riêng cũng không thấy cô y tá của mình ở đâu. Bản tánh nghi ngờ, Giang
Thanh mở cửa bước vào phòng Mao thì đúng là cô y tá đang ngủ với Mao.
Lý Ngân Kiều kể tôi nghe những gì xảy ra. Ðó cũng là lần đầu tiên kể từ
khi tôi biết bà, Giang Thanh đã nỗi ghen với Mao như vậy. Ngoài ra,
cách đó không lâu cũng xảy ra một chuyện loạn dâm giữa Mao với cả hai
mẹ con của một bà trước đây đã phục vụ Mao. Dù thời gian qua, Mao vẫn
duy trì việc tiếp xúc với bà phục dịch và khuyến khích con gái bà ta về
việc học hành. Có lần Mao gởi tặng bà 300 đồng để con gái bà ghi danh
vào trường học. Cô con gái viếng thăm Mao và ở lại trong phòng ngủ của
Mao suốt những ngày nghĩ mùa đông của trường. Một lần viếng thăm khác
xảy ra vào tháng mươi một ở Vũ Hán. Giang Thanh khám phá ra và nghi ngờ
chồng mình đã ăn nằm không những với bà phục dịch trước đây mà cả với
con gái của bà ấy. Mỗi lần có chuyện cải cọ với Giang Thanh, phản ứng
quen thuộc của Mao là bỏ đi. Lần nầy thì Mao hạ lệnh trở về Bắc Kinh
tức khắc.
Tình
hình Bắc Kinh bước vào đầu năm 1959 thật là hỗn loạn, kinh hoàng. Tin
đồn rằng Công Xã Nhân Dân sẽ sớm được thiết lập lan tràn khắp thành
phố. Mọi người lo sợ là tài sản cá nhân của họ bị trưng công. Thành phố
vì vậy trở thành khu chợ trời khổng lồ. Người ta lo bán đổ bán tháo đồ
dùng để kiếm tiền mặt. Gia đình tôi cũng sa sút nhiều kể từ khi chính
sách “Bước Tiến Nhảy Vọt” của Mao ra đời. Tôi dành suốt năm 1958 để
tháp tùng Mao, nên ai cũng vui mừng khi thấy tôi trở lại. Mẹ tôi lo sợ
rằng bà ta sẽ bị bắt làm việc trong công xã đô thị nhưng bà thì quá già
lại sẽ lo lắng cho hai đứa con tôi khi vợ tôi phải đi làm suốt ngày.
Ai sẽ là người chăm sóc trẻ con khi công xả đô thị được thành lập. Mao
đã nghĩ đến việc thiết lập các nhà giữ trẻ công cộng.
Mùa
đông đầu năm 1959, tình trạng thực phẩm bị thiếu hụt trầm trọng. Vợ
tôi vẫn ăn cơm chung với tôi tại nhà ăn Trung Nam Hải. Thịt cá là món
ăn không có trong những bữa ăn, phẩm chất đã giảm sút rất nhiều nhưng
số lượng thì vẫn còm đầy đủ. Trung Nam Hải là cơ sở đầu não của Ðảng nên
cũng là nơi cuối cùng bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng thực phẩm. Tình
trạng của mẹ tôi thì khác, bà gặp khó khăn ngay cả đi tìm mua những món
cần dùng căn bản nhất. Thịt hẳn nhiên là không có nhưng ngay cả gạo và
dầu cũng rất khó mua. Dân chúng phải sắp hàng dài để mua những món cần
thiết.
Ðoàn
tụ với gia đình không được bao lâu thì tôi lại phải tháp tùng Mao
viếng thăm Mãn Châu. Lịnh khẩn cấp đến nỗi tôi không kịp xếp áo quần,
quên cả mặc đồ ấm và đem theo những vật dụng cần dùng như kem và bàn
chải đánh răng. Vài giờ sau chúng tôi bước xuống phi trường Sầm Giang,
khu vực lạnh nhất của Trung Quốc. Mao nhìn tôi trơ trụi không có áo ấm
hay áo choàng, nói chơi “Có phải đồng chí bán áo quần đi vì sợ Bước
Tiến Nhảy Vọt ? hay là gởi tặng cho nhân dân các công xã hết rồi ?”.
May mắn là Mao đã thăm viếng khu vực nầy chỉ năm ngày.
Lý
do Mao đi thăm miền Bắc là vì khu vực nầy là vùng công nghiệp nặng của
Trung Quốc, nơi tập trung các mỏ sắt thép. Mao muốn biết làm thế nào
sắt thép được sản xuất và liệu sản phẩm của các “lò đúc” của công xã có
tốt hay không. Trong thâm tâm Mao muốn phân tán nhỏ việc sản xuất sắt
thép nhưng cứ băn khoăn một điều là tại sao các quốc gia tây phương lại
luôn dựa vào những nhà máy luyện kim khổng lồ để sản xuất sắt thép.
Những
gì Mao học trong chuyến viếng thăm ngắn nầy đã trả lời thắc mắc của
ông ta rằng sắt thép phẩm chất cao chỉ có thể được sản xuất từ những
nhà máy hiện đại với những chất đốt thích hợp như than đá chẳng hạn.
Khi trở lại, tuy nhiên, Mao vẫn chưa ra lịnh các cho lò đúc ngưng việc
sản xuất sắt thép lý do là y không muốn làm giảm nhiệt tình của quần
chúng đang lên. Chúng tôi trở lại Bắc Kinh một thời gian ngắn, Mao lại
lên đường đi Thiên Tân, Tế Nan, Nam Kinh và Hàng Châu. Mao chỉ thị La
Thoại Khanh và Dương Thượng Côn cùng đi với ông ta nhằm mục đích “giáo
dục” họ. Trước đây, cả hai đều không được Chủ Tịch ưa chuộng nên nhận
được lời mời của Chủ Tịch họ vui mừng hớn hở. Mục đích chuyến đi là để
“thanh tra” và viếng thăm các nhà máy, trường đại học, công xã nhân
dân. Các lãnh đạo địa phương, quân đội vẫn tiếp tục ca ngợi Mao ngay cả
lúc nền kinh tế đang trên đà thoái hóa. Nếu thực phẩm khan hiếm, mọi
người đổ lỗi cho cán bộ địa phương chứ Mao thì chẳng có lỗi gì cả. Người
ta vẫn nghĩ Mao Chủ Tịch đã đề xướng một điều đúng. Ðặc tính tôn thờ
bắt nguồn sâu xa trong truyền thống Trung Hoa: “Hoàng Ðế không bao giơ
sai”. Mao muốn Dương Thượng Côn và La Thoại Khanh thấy sự ủng hộ của
quần chúng dành cho y mãnh liệt như thế nào.
Ðối
với hai họ Dương và La được mời đi chung với Mao là điều họ hãnh diện
lắm rồi. Ðiều hối tiếc duy nhất của Dương Thượng Côn là không ghi lại
được những lời nói của Mao đã nói trong chuyến tham quan các cơ sở địa
phương lần nầy.
Dương
Thượng Côn có lần trình mới Mao cho phép một tốc ký viên tháp tùng Mao
để ghi lại những lời Mao nói nhưng Mao từ chối. Sau đó không lâu, một
nhóm chuyên viên tư Bộ An Ninh Công Cộng cũng đã bí mật gắn các dụng cụ
thu âm trong toa xe lửa của ông ta, trong phòng ngủ và những khu tiếp
tân mà Mao hay tổ chức hội họp. Dương Tử Long bắt tôi và các nhân viên
trong Nhóm Một thề để giữ bí mật. Việc thu âm Mao hoàn toàn không biết
nếu ông ta mà biết được thì hậu quả rất to lớn và dĩ nhiên chúng tôi ai
nấy đều im lặng.
Khi
hội nghị lần thứ bảy của Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng thuộc Ðại Hội
Ðảng Thứ Tám tổ chức tại Thượng Hải từ ngày đến ngày 5 tháng 4 năm
1959, Mao vẫn còn tỏ ra lạc quan. Sự trung thành của ông ta đối với Bước
Tiến Nhảy Vọt và Công Xã Nhân Dân rõ ràng không thể làm giảm sút được.
Có một số vấn đề phát sinh nhưng vẫn có thể giải quyết được. Tổ chức
Công Xã cần phải được kiện toàn, việc phân phối lao động giữa các lò đúc
và nông nghiệp cần phải đặt ra. Thủ tục trả tiền công trong vòng mỗi
công xã phải được tái duyệt xét. Mối sợ hãi nhất của Mao không phải là
việc thiếu hụt thực phẩm hay mục đích quá cao, ông ta chỉ sợ năng lực
sáng tạo của quần chúng sẽ bị giảm sút bởi Bước Tiến Nhảy Vọt.
Mao
không ở nhà khách chính phủ nhưng ngủ trên xe lửa riêng trong suốt
thời gian hội nghị vì y vẫn phải bận rộn với các nàng y tá riêng của
ông ta. Mao chẳng e dè gì, hằng đêm, các cô gái trẻ tháp tùng Mao đến
câu lạc bộ do Pháp thành lập trước đây, để du hí. Biết Chủ Tịch ham
thích cặp đàn bà, cơ quan an ninh Thượng Hải sắp xếp để Mao gặp gỡ những
cô đào và nữ ca sĩ nỗi tiếng nhất Thượng Hải. Tuy nhiên không bà nào
làm Mao thích vì các bà dù nỗi tiếng nhưng nhan sắc đã tiều tụy, già nua
đi nhiều. Mao chỉ thích các cô còn trẻ đẹp và càng ít kinh nghiệm càng
tốt. Sau đó thì cục an ninh Thượng Hải mới biết ra và sắp xếp cho Mao
xem những buổi trình diễn của các vũ công trẻ và ngây thơ vô tội hơn
nhiều.
Trong
lúc đó, Mao cũng bày tỏ sự bất mãn của y đối với các cấp lãnh đạo
đảng. Ông ta đổ thừa họ đã làm sai đường lối của Bước Tiến Nhảy Vọt.
Mao nói với tôi “Tại sao lại phải dối chứ, khi có một áp lực từ cấp
trên xuống thì lại có sự dối trá từ cấp dưới lên”. Theo tôi thì chính
Mao đã không muốn được nghe những điều thật. Nếu Mao biết được sự thật
theo đúng như quan niệm của ông thì Mao đã ngưng chương trình Bước Tiến
Nhảy Vọt từ lâu. Sự thật, theo Mao, không kèm theo những lời chỉ trích
nhắm vào ông ta và cũng không đến từ những đối thủ chính trị của ông
ta. Sự thật phải đến những người vô tội vạ về chính trị.
Mao
trở về Bắc Kinh sau hội nghị Trung Ương Ðảng để tham dự Hội Nghị Ðại
Biểu Nhân Dân, hay là quốc hội trên danh nghĩa. Theo chỉ thị của Trung
Ương Ðảng, Hội Nghị Nhân Dân cuối vùng đã chính thức chấp thuận việc từ
chức Chủ Tịch Cộng Hòa của Mao và bầu cữ Lưu Thiếu Kỳ thay thế. Chu
Ðức được bầu vào chức Chủ Tịch Hội Nghị Nhân Dân tức Quốc Hội, Tống
Khánh Linh và Ðồng Biêu được bầu làm phó chủ tịch nhà nước. Tại Trung
Quốc hiện nay có hai người cùng giữ chức vụ Chủ Tịch. Chúng tôi không
còn gọi Lưu Thiếu Kỳ là đồng chí Lưu nhưng gọi là Chủ Tịch Lưu. Họ Lưu
đánh giá chức vụ Chủ Tịch rất cao, dần dần mở rộng quyền kiểm soát các
vấn hằng ngày của cả nước và thường hoạt động không cần có sự tham khảo
với Mao. Cuộc đấu tranh của Mao để tái xác nhận quyền lực tối cao đã
bắt đầu.
Sau
đại hội Hội Nghị Nhân Dân, chúng tôi ở lại Bắc Kinh một tháng rồi tháp
tùng Mao đi miền Nam. Mọi thứ đang thay đổi. Lửa trong những lò đúc
sắt thép sau hè đã tắt. Phụ nữ không còn mặc những bộ đồ màu sác. Ðồng
ruộng hoang vu, không mùa màng, gặt cấy. Vũ Hán dưới sự lãnh đạo của
người bạn Mao là Vương Nhậm Trọng trở nên tệ hại trầm trọng. Chúng tôi
vẫn ở lại trong Nhà Khách dọc theo Ðông Hồ nhưng không còn được đầy đủ
tiện nghi như trước. Trước đây nhà khách đầy thuốc lá, trà và mỗi bữa
ăn là một bữa tiệc, bây giờ thì hết thịt vì trâu bò thì chết đói và heo
thì quá ốm để làm thịt. Kho hàng nào cũng trống trơn, mọi thứ đều được
mua sạch. Chỉ cách đây vài tháng họ Dương ca ngợi Hồ Bắc sản xuất từ 10
đến 20 ngàn tấn thóc mỗi mẫu ruộng mà bây giờ thi đang bị đói.
8. MAO VỀ THĂM NƠI CHÔN NHAU CẮT RỐN
Nhân
dịp dừng chân ở Hồ Nam, Mao quyết định về thăm nơi chôn nhau cắt rốn
của mình, làng Thiều Sơn, sau hơn 32 năm xa cách. Ngoài việc về thăm
quê, Mao còn có dụng ý khác là để chính mình có cơ hội tìm hiểu sự
thật. Mao không tin cán bộ đảng đã báo cáo những con số thật về kết quả
của chiến dịch Công Xã Nhân Dân và Bước Tiến Nhảy Vọt do Mao đề xướng.
Ngày
25 tháng 6, chúng tôi tháp tùng Mao khởi hành từ Trường Sa đi Xương
Ðàm, viên bí thư phụ trách an ninh Quận Xương Ðàm là Hoa Quốc Phong ra
chào đón Mao và phái đoàn. Ðây là lần đầu tiên tôi gặp con người sẽ kế
vị Mao trong mười sáu năm sau. Nhưng họ Hoa chỉ đưa đi một chặng đường
rồi trở lại chứ không đi theo chúng tôi về làng Thiều Sơn.
Làng
Thiều Sơn cách Xương Ðàm bốn mươi lăm phút lái xe. Cả ban ngày lẫn ban
đêm trời đều oi bức. Mao nghĩ đêm trong nhà khách nằm trên sườn đồi,
còn chúng tôi thì ở lại trong một trường học dưới chân đồi. Trời oi bức
đến nỗi không tài nào ngủ được. Gần 5 giờ sáng Mao cho gọi tôi để cùng
đi bộ. Tôi cùng với Lý Ngân Kiều, Vương Nhậm Trọng, Châu Tiểu Châu và
một đám vệ sĩ tháp tùng Mao đi bộ xuống làng. Mao dừng chân trước một
ngôi mộ. Ðây là lần đầu tiên và duy nhất tôi thấy Mao Trạch Ðông cúi
đầu vái ngôi mộ trong một tư thế thành kính như thế. Tôi cũng ý thức
ngay được rằng ngôi mộ đó là nơi yên nghỉ cuối cùng của cha mẹ Mao Trạch
Ðông. Một viên cận vệ nhanh trí chạy quanh vườn nhặt một bó hoa dại
dâng lên Mao, Mao cầm lấy và kính cẩn đặt lên mộ và vái ba lần nữa.
Chúng tôi cũng sắp hàng sau lưng Mao và vái theo như Mao. Mao nói “Trước
đây có tấm bia nhưng rồi cũng biến mất theo thời gian”.
Chúng
tôi tiếp tục theo chân Mao đi xuống chân đồi theo hướng nhà thờ tộc
của Mao. Lần nữa Mao dừng lại, nhìn quanh như đang tìm kiếm một cái gì.
Chúng tôi đang đứng trước nền của một ngôi chùa nhỏ mà Mao thường hay
nhắc trong những cuộc mạn đàm về chuyện riêng tư của đời y. Nơi nầy mẹ
của Mao thường hay đến khấn vái mỗi lần Mao bị bệnh. Bà ta thường thắp
hương cầu nguyện cho con trai và lấy nước tro của hương nhang đem về
cho Mao uống với hy vọng nhờ đó mà Mao được khỏe mạnh. Ngôi chùa nhỏ
nầy bây giờ đã biến mất, bị đập để lấy gạch xây “lò luyện kim” cho công
xã.
Mao
bước chầm chậm và không nói một lời. Sự tàn phá ngôi chùa nhỏ nầy đã
làm Mao đau lòng. Một lâu sau Mao mới cất tiếng “thật tội nghiệp, lẽ ra
ngôi chùa nên để lại. Không có tiền đi bác sĩ, nông dân ít ra còn có
nơi để cầu nguyện và xin nước tro về uống. Chùa giúp cho họ lên tinh
thần và có thêm hy vọng. Con người cần những điều kích thích nầy”. Nghe
Mao nói tôi cười thầm nhưng Mao thì lại nói rất trân trọng. Quay sang
tôi Mao nói “Tàn hương giúp cho con người thêm can đảm để chiến đấu với
bệnh tật, bác sĩ nghĩ có đúng không ? Ông là bác sĩ, chắc ông nên biết
vai trò của tâm lý quan trọng biết bao.”
Chúng
tôi vào viếng thăm nhà cũ của Mao. Không ai sống trong đó. Căn nhà
được giữ giống như xưa. Trước mặt nhà là một ao nước. Mao chỉ “đó là
nơi tôi hay bơi và cũng là nơi trâu bò uống nước. Cha tôi thật là
nghiêm khắc. Ông ta hay đánh đập con cái. Một lần ông ta đuổi tôi chạy
quanh bờ ao, chửi bới tôi là thứ con hư, tôi vừa chạy vừa cãi, cha không
nên thì con hư cũng phải”. Mao kể rằng mẹ của y rất hiền lành và hay
giúp đỡ người khác. Bà ta thường “liên minh” với hai con trai để tạo
thành một “mặt trận đoàn kết” chống lại chồng.
Mao
tìm dân làng để hỏi thăm về kết quả của Bước Tiến Nhảy Vọt và Công Xã
Nhân Dân nhưng chẳng còn người đàn ông nào ở nhà. Mao chẳng cần phải
tốn nhiều thời gian để tìm hiểu sự thật. Ngay cả nồi niêu xong chảo
đang dùng cũng bị tịch thu để đi “luyện thép” mà chẳng bao giờ được
hoàn trả. Gia đình không có một cái nồi để nấu cơm. Mọi người phải ăn
uống trong nhà ăn tập thể dơ dáy. Buổi chiều chúng tôi đi tắm trong một
hồ dự trữ nước và dân chúng ai cũng phê bình đề án đầy thiếu sót nầy.
Hồ được xây thiếu kích thước cần thiết. Mỗi khi trời mưa thì phải xả
bớt nước không thì bị lụt.
Buổi
tối Mao tổ chức một buổi chiêu đãi cho bà con trong làng. Ban giám đốc
công xã kêu gọi tất cả đàn ông đang làm việc trong lò đúc trở về gặp
Mao. Khoảng chừng 50 người cả thảy, tập trung trong nhà khách. Mọi
người đều phàn nàn về cái nhà ăn hổn tạp. Những người già cả thì than
phiền ăn uống không kịp bọn trẻ. Những người trẻ thì than phiền không
đủ cơm ăn. Tình trạng đánh nhau để giành ăn thường hay xảy ra. Khi Mao
hỏi thăm về tình trạng các lò đúc sắt thép thì cũng lại nghe những lời
phàn nàn. Không đủ nhiên liệu để đốt và cũng không đủ nguyên liệu để
nấu. Muốn đạt chỉ tiêu của thượng cấp cách duy nhất là phải tịch thu
hết dụng cụ nấu ăn, cuốc xẻng, ngay cả mấy cái tay cầm cửa của nhân dân
trong xóm. Nhưng những sản phẩm sản xuất ra lại không biết để làm gì.
Cuối cùng thì dân chúng chẳng còn gì để nấu nướng, ngay cả nấu một nồi
nước.
Mao
ngừng hỏi. Không khí trong phòng ăn ngưng lại. Bước Tiến Nhảy Vọt
không tiến triển tốt đẹp ở làng Sao San chút nào cả. Mao chỉ thị “nếu
các đồng chí không lo nỗi bữa ăn cho đồng bào trong nhà ăn tập thể thì
tốt nhất là giải tán nó”, Mao tiếp ” cả cái hồ chứa nước cũng vậy, nếu
không biết cách xây hồ dự trữ thì cũng tai hại vô cùng, không nhất thiết
mỗi làng phải xây một cái”. Về tình trạng các lò đúc sắt, Mao chỉ thị
“nếu các đồng chí không thể tạo ra sắt tốt thì để mấy cái lò đúc đó làm
gì. “
Với
những chỉ thị trên của Mao, có lẽ quê hương của Mao là nơi đầu tiên
hủy bỏ chế độ ăn uống tập thể, ngưng xây hồ dự trữ nước và phá hủy các
lò đúc sắt. Chỉ thị của Mao chưa bao giờ trở thành văn bản nhưng truyền
rộng bằng miệng. Các địa phương khác cũng bắt đầu hủy bỏ nhà ăn và lò
đúc. Dù sao tình trạng tại Thiều Sơn vẫn còn tốt hơn nhiều so với những
nơi khác. Nạn đói đang hoành hành cả nước Trung Hoa. Trong số các bị
đói nặng thì tỉnh An Huy là chịu đựng nặng nhất. Nhớ lại hồi tháng 8
năm 1958, tôi tháp tùng Mao đi Hà Nam để tận mắt chứng kiến Công Xã Nhân
Dân thì chính tỉnh đó bây giờ đang chìm trong nạn đói. Những nông dân
trồng lúa nhưng không có gạo mà ăn. Hàng ngàn người phải bỏ làng mạc đi
kiếm sống như một phản ứng truyền thống mỗi khi gặp nạn đói xảy ra.
.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét